Η άνοδος της ασημαντότητας…

Πώς θα ήταν οι κοινωνίες αν βασίζονταν περισσότερο στις αρχές της διανόησης, αμφισβητώντας και όχι συμπλέοντας, κριτικάροντας και όχι συμφωνώντας; Πώς θα ήταν τα Μέσα Ενημέρωσης αν δεν εγκλωβίζονταν στον ξύλινο πολιτικό λόγο, στα δρώμενά του και στο "ψέμα- αίμα- σπέρμα"; Πώς θα ήταν τα σχολεία αν δίδασκαν σκέψη και όχι παπαγαλία, αν δεν αξιολογούσαν το "κατά γράμμα" αλλά το "κατά κρίση"; Πώς θα ήμασταν όλοι, αν ήμασταν ελεύθεροι;

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο του Kορνήλιου Kαστοριάδη «η άνοδος της ασημαντότητας» \που εκδόθηκε στη Γαλλία το 1996 μουδιάζεις από την επικαιρότητά του και την τραγικά \επιβεβαιωμένη προφητεία του μεγάλου διανοητή. Αναγκαία \όσο ποτέ στις μέρες μας \η προσφυγή στη σκέψη και τη διανόηση \σαν καταφυγή για τα μεγάλα γαμώτο της σκοτεινής μας εποχής… Ειδικά \όταν ο Καστοριάδης αναφέρεται \στην απουσία κριτικής σκέψης \και στο ρόλο της τηλεόρασης. 

«H τηλεόραση, γράφει, αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα: κάτι που βρίσκεται στο κέντρο της επικαιρότητας για ένα εικοσιτετράωρο, γίνεται τελείως ασήμαντο (παύει να υπάρχει) ακριβώς μετά από αυτό το εικοσιτετράωρο, είτε διότι βρέθηκε είτε διότι πρέπει να βρεθεί κάτι άλλο για να πάρει τη θέση του. Λατρεία του εφήμερου, η οποία καταλήγει στην πιο ακραία συρρίκνωση του χρόνου. Aυτό που στην αμερικανική τηλεόραση ονομάζεται attention span, δηλαδή ο ωφέλιμος χρόνος προσοχής του θεατή, πριν από μερικά χρόνια ήταν δέκα λεπτά. Στη συνέχεια, βαθμιαία, έπεσε σε πέντε λεπτά, σε ένα λεπτό και, τώρα, είναι μόλις δέκα δευτερόλεπτα. Tο τηλεοπτικό σποτ των δέκα δευτερολέπτων θεωρείται το πιο αποτελεσματικό. Tόση είναι η διάρκεια που έχουν τα σποτ τα οποία χρησιμοποιούνται στις προεκλογικές προεδρικές καμπάνιες. Eίναι απολύτως κατανοητό ότι αυτά τα σποτ δεν περιέχουν τίποτα το ουσιαστικό, αλλά επικεντρώνονται σε δυσφημιστικούς υπαινιγμούς. Προφανώς, αυτό είναι το μόνο πράγμα που ο θεατής είναι ικανός να αφομοιώσει.

Tούτο όμως είναι και αληθές και ψευδές. H ανθρωπότητα δεν έχει εκφυλιστεί βιολογικά. Οι άνθρωποι είναι ακόμη ικανοί να παρακολουθήσουν ένα λόγο με επιχειρήματα και με κάποια χρονική διάρκεια. Όμως είναι, επίσης, αληθές ότι το σύστημα και τα Mέσα Mαζικής Eνημέρωσης «καλλιεργούν» - δηλαδή παραμορφώνουν με τρόπο συστηματικό - τους ανθρώπους, ούτως ώστε να μην είναι σε θέση τελικά να ενδιαφερθούν για κάτι το οποίο έχει διάρκεια μεγαλύτερη από κάποια δευτερόλεπτα, το πολύ κάποια λεπτά. Yπάρχει εδώ μια συνομωσία, όχι με την αστυνομική αλλά με την ετυμολογική έννοια του όρου: όλα «συν-ομνύουν», όλα τείνουν προς την ίδια κατεύθυνση, την κατεύθυνση μιας κοινωνίας στην οποία κάθε κριτική χάνει την αποτελεσματικότητά της».


ΠΗΓΗ: ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 16/1/2011