Ανοιχτό σχολείο κατά της βίας

Βανδαλισμοί σε σχολεία συμβαίνουν όλο το χρόνο, αλλά διαστάσεις «είδησης» λαμβάνουν στις καταλήψεις. Σε μεγάλα συστεγαζόμενα σχολεία (όπως λένε οι έρευνες), με προβλήματα λειτουργίας, με ισχνές σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών - μαθητών - γονιών, από απείθαρχους μαθητές χαμηλών επιδόσεων, φτωχών οικογενειών, αλλά και από παιδιά μεσοαστικών οικογενειών που έχουν μάθει να μην υπολογίζουν την αξία των πραγμάτων, που αναλώνουν γρήγορα και πετούν... Οτι το φαινόμενο εντείνεται, είναι βέβαιο. Στο πρώτο κύμα μαζικών καταλήψεων (1998-1999, επί μεταρρύθμισης Αρσένη) το κόστος των βανδαλισμών στα σχολεία εκτιμήθηκε στα 3 εκατ. ευρώ. Τώρα, ένα εκατ. ευρώ κόστισαν μόνο οι βανδαλισμοί στο σχολικό συγκρότημα Παγκρατίου.

Φταίνε οι καταλήψεις; Οχι. Απλώς προσφέρουν το «έδαφος». Μπορεί οι καταληψίες να μην έχουν όλοι την ίδια «ταυτότητα», συγκρότηση στις θέσεις και τις προτάσεις, αλλά έχουν τον ενθουσιασμό και την ορμή της νεότητας. Για τους μαθητές η διαμαρτυρία (ή ο χαβαλές) είναι μια ζωογόνος άσκηση ελευθερίας. Λόγοι υπάρχουν - αγωνία για το μέλλον, κακή ποιότητα εκπαίδευσης (με κατάληψη ή μη, το μάθημα γίνεται στο φροντιστήριο), ανταγωνισμός, βαθμοθηρία, καταπίεση, αδιαφορία, άθλιες εγκαταστάσεις... Ομως η διαμαρτυρία (ή ο χαβαλές) δεν συνδέεται άμεσα με τη βία. Τους βανδαλισμούς δεν γεννά η νεανική λαχτάρα για διεκδίκηση, αλλά ένα βαθύ αίσθημα αποτυχίας, απόρριψης, διάκρισης, αδικίας, υπό συνθήκες μοναξιάς, αποξένωσης, μικρής κοινωνικής συνείδησης και ανύπαρκτου σεβασμού στη δημόσια περιουσία, που καλλιεργούν η γενικότερη αναντιστοιχία λόγων και έργων, η διαφθορά, ο ανταγωνισμός, ο αυταρχισμός, ο υπερκαταναλωτισμός, οι χαλαροί δεσμοί, ο κοινωνικός αποκλεισμός. Ο βανδαλισμός είναι η πραγμάτωση των μηνυμάτων βίας που λαμβάνονται από την κοινωνία, και είναι πάντα ομαδικός (όπως και στα γήπεδα). «Φάρμακό» του δεν είναι τα δρακόντεια μέτρα φύλαξης και το «σφράγισμα» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά η πρόληψη. Δεν είναι η «αποστείρωση» του σχολείου με κάμερες και υψηλούς τοίχους, αλλά αντίθετα το άνοιγμά του στην κοινωνία. Η ενεργή, ζωντανή, διαρκώς παρούσα κοινότητα είναι που αποτρέπει το έγκλημα. Το διαρκώς ανοιχτό σχολείο - μελίσσι, με τις πολλαπλές καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες είναι που απομακρύνει μέσα από το διδασκαλικό ενδιαφέρον, την καθοδήγηση, την ενθάρρυνση, τον έπαινο, το ενδεχόμενο της περιθωριοποίησης και της αποτυχίας. Το παραμύθι της εξυπνάδας πρέπει να τελειώσει. Η εξυπνάδα καλλιεργείται και η γνώση μπορεί να αποκτηθεί από όλους τους μαθητές αν βρεθούν κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες. Δηλαδή σε ένα σχολείο που μορφώνει κι όχι που συμμορφώνει αναπαράγοντας τις κοινωνικές τάξεις.


Tης Τασούλας Καραϊσκάκη Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 2/12/2007